Herdachte groepen: Burgerslachtoffers, Verzet Nederland
Ontwerper: W. Udema
Onthulling: 1 januari 1957
Vorm en materiaal
Het monument aan de Rondweg in Borne is een gedenkteken met een eenvoudig kruis van graniet. Het kruis is 75 centimeter hoog, 40 centimeter breed en 10 centimeter diep.
Opschrift op de gedenksteen
CORNELIS BRASSER
GEBOREN 2 AUGUSTUS 1892
JOHANNES HENDRIKUS JANSEN
GEBOREN 22 MEI 1894
MARINUS GERARDUS NEURDENBURG
GEBOREN 1 MAART 1904
GEFUSILLEERD DOOR DE BEZETTER
OP 4 MEI 1943
Opschrift op één van de vier plaquettes
Slachtoffers van de ‘April-Mei staking 1943’, als represaille door de bezetter standrechtelijk geëxecuteerd nabij deze plek.
Symboliek
Op 29 april 1943 brak de grootste stakingsgolf uit die Nederland ooit heeft gekend. Omstreeks 500.000 mensen verlieten hun werkplek met geen ander doel dan de Duitse bezetter te laten weten dat ze het niet meer pikten. Alles startte bij de fabriek van Stork. Bij deze machinefabriek uit 1868 werkten 3000 mensen. Stork kenmerkte zich door een familiale bedrijfscultuur, zonder sociale afstanden. Als dominante werkgever in Hengelo had Stork veel banden met andere metaalbedrijven in de regio. Twee mannen waren het brein achter het verzet: Tjitte Roorda (Stork) en Jan Berend Vlam (Dikkers). Zij spraken binnen hun bedrijven al langer over de mogelijkheden van een algemene landelijke staking. De directies schaarden zich achter de plannen en stuurden Roorda en Vlam zelfs op pad om in het westen en de mijnstreek de stakingsbereidheid te peilen. Op 29 april liepen de 3000 man bij Stork als eersten weg. De telefonistes belden met andere bedrijven en die zorgden er zo voor dat de staking zich als een lopend vuur door Nederland verspreidde.
Locatie
Het monument bevindt zich aan de Rondweg (provinciale weg), nabij de Fred Nachbaur-brug in Borne.
Bronnen
Gemeente Borne;
In Verdrukking, Verzet en Vrijheid van drs. G.P. ter Braak, drs. M.F.S. Kienhuis en H. Noordhuis. (Hengelo, Drukkerij Twentsche Courant B.V., 1990).